به جرئت می‌توان گفت که تنها چیزی که افراد سیگاری را آرام می‌کند، روشن کردن یک نخ سیگار و وارد کردن نیکوتین به بدن خود است. فکر می‌کنید بزرگ‌ترین ترس یک فرد سیگاری که قصد کنار گذاشتن و ترک سیگار را دارد چیست؟ درست حدس زدید. ترس از نبود نیکوتین و عوارض پس از آن! یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای کسی که قصد دارد تا سیگار را کنار بگذارد، عوارض ترک سیگار است که همگی در اثر اعتیاد به نیکوتین به وجود می‌آیند.
در برخی از افراد قطع و ترک نیکوتین منجر به بروز مجموعه‌ای از علائم فیزیکی و تغییرات در خلق و خو می‌شود. البته این به این معنا نیست که همه افرادی که سیگار را ترک می‌کنند علائم مشابهی را تجربه می‌کنند. میزان شدت و ضعف این علائم و عوارض از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و یکسان نیستند. در حالی که ترک سیگار امری بسیار چالش‌برانگیز است، اما این نکته را در نظر داشته باشید که همه این علائم و عوارض، موقتی و گذرا هستند و آینده‌ای روشن در انتظار شماست و تنها با کمی آمادگی ذهنی و پشتکار از این دوره عبور خواهید کرد.
بیشتر بخوانید: پس از ترک سیگار چه اتفاقات مثبتی برای شما می‌افتد؟
عوارض ترک سیگار کدامند؟
علت تجربه کردن عوارض مذکور، وابستگی بدن به دریافت نیکوتین است. واقعیت این است که نیکوتین ارتباط مستقیمی با ترشح دوپامین در مغز دارد. بنابراین پس از اینکه استعمال سیگار را متوقف می‌کنید، میزان ترشح دوپامین نیز کاهش پیدا می‌کند؛ همین قضیه باعث بروز عوارض ترک سیگار می‌شود.
علائمی که پس از قطع نیکوتین و ترک سیگار در بدن فرد اتفاق می‌افتند، عوارض ترک سیگار نام دارند. علت دشواری ترک دخانیات نیز همین عدم دریافت نیکوتین توسط بدن است. وقتی چرخه دریافت نیکوتین برای سال‌های متمادی در بدن فرد سیگاری تمدید شده باشد، او دچار اعتیاد به این ماده مضر و سمی می‌شود. در نتیجه وقتی بخواهد استعمال دخانیات را متوقف کند، دچار علائم و عوارض پس از ترک می‌گردد.
با شناخت برخی از این علائم و عوارض می‌توانید خود را برای مقابله با آن‌ها آماده سازید. در ادامه مطلب به 7 مورد از رایج‌ترین عوارض ترک سیگار خواهیم پرداخت.
1- میل زیاد به سیگار از عوارض ترک سیگار
میل به سیگار که معمولا با عنوان میل به دریافت نیکوتین نیز شناخته می‌شود یکی از چالش‌برانگیزترین و پرتکرارترین عوارض ترک سیگار می‌باشد. در واقع هوس و میل به انجام یک کار، واکنشی فیزیولوژیکی می‌باشد.
بعد از آنکه دوره ترک سیگار خود را شروع کردید، به صورت ناگهانی دچار میل به انجام مجدد این کار می‌شوید. سیگار باعث ترشح و آزادسازی هورمونی به نام دوپامین در مغز می‌شود. ترشح دوپامین در مغز باعث می‌شود تا احساس بسیار خوبی را تجربه کنید. با قطع دریافت نیکوتین که بدن به وجود آن عادت کرده بود، گیرنده‌های مغز آن احساس خوب سابق را که با دریافت این ماده تجربه می‌کردند از دست می‌دهند و به دنبال تجربه مجدد آن حس خوب هستند.
2- افزایش وزن
نیکوتین باعث ایجاد تغییراتی در سلول‌های سازنده بدن می‌شود. در زمان استعمال دخانیات، این سلول‌های سازنده به خوبی به انسولین که سطح قند خون بدن شما را افزایش می‌دهد، پاسخ نمی‌دهند. در نتیجه وقتی که سیگار می‌کشید، خیلی دچار احساس گرسنگی نمی‌شوید. بعد از آنکه تصمیم به ترک سیگار گرفتید، قند خون شما افت می‌کند و نیاز بدن شما به مصرف کربوهیدرات‌ها، شیرینی‌ها و سایر غذاها برای رفع گرسنگی‌های ناگهانی و اغلب بدون دلیل افزایش پیدا می‌کند. پس از آن که بدن به عدم دریافت نیکوتین عادت کرد، این میل بیش از حد به غذا نیز کاهش و پس از گذشت مدتی از بین خواهد رفت.
تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که سیگار را ترک می‌کنند پس از یکسال به طور متوسط بین 2 تا 5 کیلو افزایش وزن خواهند داشت که بیشتر آن هم در سه ماه اول ترک اتفاق می‌افتد. افزایش وزن ناشی از ترک سیگار با انجام ورزش روزانه منظم قابل کنترل و مهار است.
3- اختلالات خواب
از رایج‌ترین علائم و عوارض ترک سیگار، مشکلات مربوط به خواب است. اختلال در خواب می‌تواند از کمبود خواب و بی‌خوابی تا نیاز به خواب زیاد در بین افراد مختلف، متغیر باشد. این علائم همچنین ارتباط مستقیمی با اختلال در تنظیم هورمون دوپامین دارد که این هورمون در تنظیم خواب نقش بسزایی دارد.
در حالی که مشکلات و اختلالات خواب از جمله علائم و عوارض ترک نیکوتین می‌باشند، اما مطالعات نشان می‌دهند که به طور کلی، افراد سیگاری نسبت به افراد غیر سیگاری خواب نامنظم‌تری دارند.
10 روش برای مقابله با بی‌خوابی پس از ترک سیگار
4- سرفه‌های مداوم
ممکن است برخی از افراد پس از ترک سیگار دچار سرفه‌های مداوم شوند، اما اصلا جای نگرانی نیست. احتمالا این نکته برایتان بسیار قابل تعجب باشد، اما سرفه‌های پس از ترک سیگار به این معناست که ریه‌های شما در حال بهتر شدن و ترمیم خود می‌باشند!
هنگامی که سیگار می‌کشید، مژک‌ها یا همان برآمدگی‌های مجاری تنفسی شما کاملا بی‌حرکت می‌شوند و در نهایت نیز از کار می‌افتند. پس از ترک دخانیات، مژک‌ها به شکل و عملکرد طبیعی خود باز می‌گردند. این مژک‌ها پس از شروع مجدد فعالیت خود، رسوبات سمی را از ریه‌های شما خارج می‌کنند که همین عمل باعث سرفه‌های گاه و بی‌گاه می‌شود. می‌توانید با نوشیدن آب کافی، مرطوب کردن هوای خانه و محل زندگی خود و مصرف عسل به تسکین تحریکات گلوی خود کمک کنید.
5- علائم شبه آنفولانزا
برخی از افراد در حین دوره ترک سیگار خود، علائمی که به اصطلاح به آن آنفولانزا ترک سیگار گفته می‌شود را تجربه می‌کنند. این بیماری عموما با تب خفیف، ضعف بدنی، سینوزیت، سرفه و بدن درد همراه است. این وضعیت صرفا واکنش بدن به عدم دریافت نیکوتین است. بهتر است بدانید که واکنش ایمنی بدن به ترک ناگهانی دخانیات همانند واکنش آن به یک ویروس یا باکتری است. خوشبختانه آنفولانزای ترک سیگار در بیشتر موارد تنها چند روز طول می‌کشد.
6- تغییرات خلق و خو
از آنجایی که بدن شما به دریافت منظم نیکوتین عادت پیدا کرده است، ترک دخانیات و عدم دریافت نیکوتین، غدد درون‌ریز (هورمونی) و سیستم عصبی مرکزی را دچار اختلال می‌کند. از علائم این اختلال، استرس و عصبی شدن بی دلیل است. این استرس نه تنها باعث تغییرات شدید خلق و خو از جمله عصبانیت و طغیان‌‌های ناگهانی و غیر منطقی می‌شود، بلکه می‌تواند باعث تغییرات فیزیولوژیکی کوتاه مدت از جمله افزایش فشار خون و ضربان قلب شود. از دیگر موارد شایع می‌توان به مشکلات حافظه، اختلال در تمرکز و همچنین سرگیجه اشاره کرد. در صورتی در طی این مدت دچار کم‌خوابی هم شوید، مشکلات‌تان تشدید شده و احتمالا حملات اضطراب و احساس افسردگی را نیز تجربه خواهید کرد.
7- یبوست
علاوه بر ریه‌ها و مغز، ممکن است دستگاه گوارش نیز در صورت ترک ناگهانی سیگار، تحت تاثیر قرار بگیرد. با قطع مصرف نیکوتین، تحرک و انقباض روده‌ها هم دچار تغییر شده و سرعت هضم غذا به شکل چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. تحقیقات قدیمی‌تر در سال 2003 نشان می‌دهد که از هر شش نفری که سیگار را ترک می‌کنند، یک نفر دچار یبوست می‌شود که معمولا یک تا دو هفته به طول می‌انجامد.
حجم و نوع غذاهایی که می‌خورید در این قضیه تاثیرگذارند. مواد خوراکی همچون نان سفید، شکلات، چیپس، سیب‌زمینی و بستنی احتمال ایجاد یبوست را در شما افزایش می‌دهند. نوشیدن آب زیاد می‌تواند به عادی‌سازی حرکات روده و رفع یبوست کمک کند.
جمع‌بندی نهایی
ترک نیکوتین می‌تواند باعث بروز مشکلات و موارد آزاردهنده‌ای باشد، اما این مرحله از ترک سیگار موقتی است. در صورتی که آگاهی کافی از این عوارض و علائم را داشته باشید می‌توانید به محض بروز و مواجه شدن با این علائم، به خوبی آن‌ها را مدیریت و از این دوره عبور کنید. بهتر است در روزها و هفته‌های اولیه ترک سیگار فقط بر روی نکشیدن سیگار در همان روز توجه کنید.
در پایان همانطور که خودتان هم به این مسئله واقف هستید، مزایای ترک سیگار بسیار بیشتر از چند ناراحتی و علائم کوتاه‌مدت است. اگر این یک قدم را بردارید و از این دوره عبور کنید، می‌توانید به یکی از دستاوردهای بزرگ زندگی خود برسید و به عزم، اراده و پشتکار خود ببالید.
