دود دست سوم سیگار یا (Thirdhand smoke) یکی از انواع سه‌گانه دودهای حاصل از سیگار است. همانطور که احتمالا بدانید، دود سیگار به سه نوع دود دست اول، دوم و دست سوم تقسیم می‌شود. دود دست سوم سیگار اصطلاحی است که اولین بار توسط پزشکان بیمارستان عمومی کودکان «ماساچوست» ابداع و استفاده شد. آن‌ها این عبارت را با هدف توصیف خطراتی که بر اثر سموم باقیمانده بر روی سطوح گوناگون، بعد از خروج دود دست اول و دود دست دوم از اتاق، به وجود می‌آیند، به کار بردند. در این مقاله درباره ترکیبات دود دست سوم و باقیمانده آن در هوا خواهیم خواند.
دود دست سوم سیگار چیست؟
تا به حال برایتان پیش آمده است که در صفی بایستید و حدس بزنید که کسی در آن صف سیگار کشیده است؟ این اتفاق ممکن است حتی اگر شخصی را در حال سیگار کشیدن ندیده باشید هم اتفاق بیافتد. یا شاید وارد اتاقی شوید و بوی غلیظی از دود سیگار را حس کنید، در حالی که هیچ دودی در اتاق وجود ندارد؟ همه این‌ها نمونه‌هایی از دود دست سوم سیگار هستند. این دود ترکیبی مضر از گازها و ذرات کوچک که ساعت‌ها پس از مصرف سیگار در هوا باقی می‌مانند. جالبا ست بدانید که این دود روی هر سطحی که با آن تماس داشته‌اند رسوب نیز می‌کنند.
از هوای آن فضا گرفته تا موها، لباس‌ها، ملافه‌ها، مبلمان، فرش‌ها، سطوح میز و صندلی‌ها و حتی اسباب‌بازی‌های داخل اتاق، یا هر محیط بسته دیگری (مانند وسیله نقلیه) که در آن سیگار کشیده شده باشد، هیچ کدام از مضرات دود آن سیگار در امان نخواهند بود.
دود دست سوم سیگار را می‌توان به سه قسمت مجزا تقسیم کرد:
- اول، گازها و ذرات ریزی هستند که ساعت‌ها در هوای اتاق‌ها یا سایر فضاهای سرپوشیده معلق می‌مانند.
- دوم، ذرات جامد ریزی هستند که ته نشین و به سطوح یک وسیله می‌چسبند.
- و سوم سموم روی سطوح و داخل هوا هستند که با سایر آلاینده‌های موجود در فضا ترکیب می‌شوند و ترکیبات شیمیایی جدید یا اشکال خطرناک‌تری از مواد شیمیایی را از این طریق ایجاد می‌کنند.
دود دست سوم در چه جاهایی وجود دارد؟
- در هوا
طبق نظر دانشمندان، دود دست دوم که مدتی در هوای یک فضای سرپوشیده بماند، در طول زمان به روش‌های عجیبی تغییر می‌کند. این دود همچنین ترکیبات شیمیایی جدیدی به وجود می‌آورد. با وجود این که بیشتر ذرات جامد موجود در دود دست سوم سیگار در عرض 20 دقیقه روی سطوح رسوب می‌کنند، ولی مقداری از این ذرات جامد در هوا باقی می‌مانند و می‌توانند وارد ریه‌ها شوند.
سه ماده شیمیایی سمی مرتبط با این نوع ترکیبات که تا کنون شناسایی شده‌اند عبارتند از: آکرولئین، متاکرولین و اکریلونیتریل. دو مورد اول محرک‌های تنفسی و چشمی هستند و مورد سوم یک ترکیب سرطان‌زا، خطرناک و قابل اشتعال است.
- بر روی سطوح مختلف
واقعیت این است که نیکوتین و سایر سموم حاصل از دود سیگار روی هر سطحی که با آن در تماس باشند را می‌پوشانند. بدتر از آن، این است که برخی از این مواد شیمیایی در تماس با سایر آلاینده‌های موجود در فضا، تغییر شکل می‌دهند و ترکیبات شیمیایی خطرناکی را تولید می‌کنند. به عنوان مثال، وقتی که نیکوتین با اسید نیتروژن، روی سطوح لوازم در فضاهای سرپوشیده ترکیب می‌شود، باعث تولید گروهی از مواد شیمیایی بسیار سرطان‌زا می‌شود. به علاوه، مواد شیمیایی حاصل از این دود نیز برای مدت طولانی در محیط باقی می‌مانند.
خطرات دود دست سوم سیگار برای کودکان
کودکان، گروه بسیار آسیب‌پذیری هستند. رسوب ذرات و سموم حاصل از دود سیگار بر روی سطوح مختلف به‌ویژه در فضاهای سرپوشیده برای همه افراد مضر است. این برای کودکان بسیار بیشتر از بزرگسالان است. آن‌ها موقع دست زدن به مبلمان، فرش‌ها و اسباب بازی‌هایشان، این سموم را وارد بدن‌شان می‌کنند. از آنجایی که کودکان اغلب دست در دهان خود می‌برند بیشتر در معرض مصرف این سموم هستند. همچنین باید توجه داشت که دود دست سوم موجود در هوا برای نوزادان و کودکان خردسال خطر بیشتری دارد. این امر به این دلیل است که تعداد تنفس آن‌ها بیشتر و سرعت تنفس‌شان نیز کندتر است.
بیشتر بخوانید: انواع دود سیگار و آسیب‌های آن به کودکان
کلام آخر
مدت‌هاست که می‌دانیم دود سیگار در هوا برای تنفس خطرناک است. همچنین می‌دانیم که دود دست دوم در هوا باقی می‌ماند، ته نشین می‌شود و حتی به مواد شیمیایی خطرناک دیگری به نام دود دست سوم تبدیل می‌شود. بنابراین برای حفظ سلامتی خودتان و کسانی که به آن‌ها اهمیت می‌دهید باید از حضور در محیط‌های سرپوشیده‌ای که در آن استعمال سیگار مجاز است خودداری کنید. اگر در خانواده‌تان افرادی هستند که سیگار می‌کشند حتما مجبورشان کنید که در خارج از محیط خانه سیگار بکشند.
محققان بیش از 7000 ترکیب شیمیایی مختلف را که در دود سیگار وجود دارد، شناسایی کرده‌اند. از جمله این مواد سمی 250 گاز سمی، 69 ماده سرطان‌زا و چندین فلز سنگین و سمی، که هر یک می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری روی بدن داشته باشد. لطفا در برابر کودکان و افراد حساس احساس مسئولیت داشته باشید و اطمینان حاصل کنید که کودکان از خطرات سلامتی ناشی از سیگارهای شما در امان هستند. به طور جدی، سیگار کشیدن را در خانه و ماشین خود ممنوع کنید و اگر سیگار می‌کشید همین الآن تصمیم بگیرید که آن را ترک کنید.
