دود سیگار به سه نوع دود دست اول، دست دوم و دود دست سوم تقسیم می‌شود. دود سیگار ترکیبی از بیش از 7000 نوع ماده شیمیایی است که 250 عدد از آن‌ها سمی و حدود 70 مورد به عنوان ماده سرطان‌زا شناسایی شده‌اند. این دود مضرات بسیاری برای گروه‌های سنی مختلف دارد، اما از آنجایی که کودکان و خردسالان آسیب‌پذیر هستند، تاثیر مواد سمی موجود در دود دخانیات بر آن‌ها بیشتر است. در این مقاله به شناسایی انواع دود سیگار و بررسی اثرات منفی آن بر کودکان می‌پردازیم.
نکات طلایی در رابطه با ترک سیگار
دود سیگار چند نوع است؟
به طور کلی دود سیگار به سه نوع دود دست اول، دوم و سوم تقسیم می‌شود.
- 1. دود دست اول سیگار
این نوع همان دودی است که فرد با کشیدن سیگار آن را به درون ریه‌های خود استنشاق می‌کند.
- 2. دود دست دوم سیگار
دود دست دوم یا دود تنباکو محیطی (ETS) ترکیبی از دود دست اول بازدمی و دودی است که از انتهای سیگار روشن در هوا پخش می‌شود. این نوع دود سایر افرادی که در معرض آن قرار دارند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما این به چه معناست؟ برای مثال زمانی را در نظر بگیرید که با دوستان خود در یک دورهمی حضور دارید و همه در آن محیط سیگار می‌کشند به جز شما! شما خودتان سیگار نمی‌کشید، اما دود حاصل از سیگار بقیه را تنفس می‌کنید! در چنین مواقعی دود دست دوم را استنشاق کرده‌اید. این نوع دود به ویژه برای کودکان مضر بوده و خطر ابتلا به مشکلات متعدد سلامتی را افزایش می‌دهد.
خطرات و مضرات دود دست دوم
به خاطر داشته باشید که دود سیگار هم بر سلامت مادر در دوران بارداری و هم بر سلامت جنین تأثیر منفی می‌گذارد. بنابراین بسیار مهم است که مادران باردار در طول این دوره از آن دوری کنند چرا که در غیر این صورت، کودک در معرض خطر افزایش مشکلات رشدی مانند ناتوانی‌های یادگیری، فلج مغزی، وزن کم هنگام تولد قرار می‌گیرد.
به طور متوسط، کودکان بیشتر از بزرگسالان غیرسیگاری در معرض دود سیگار هستند. ریه‌های کودکانی که به طور منظم در دود سیگار تنفس می‌کنند، کندتر رشد می‌کند که این امر خطرات زیادی را برای سلامتی آنان به وجود می‌آورد.
همچنین سطح کوتینین در کودکان 3 تا 11 سال، دو برابر بیشتر از بزرگسالان غیر سیگاری میباشد. کوتینین ماده‌ای است که به واسطه نیکوتین در بدن ایجاد می‌شود و می‌توان از آن به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری میزان قرارگیری افراد در معرض دود سیگار استفاده کرد.
به طور کلی کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر درمعرض دود دست دوم قرار می‌گیرند و از آنجایی که ریه‌های کودکان هنوز در حال رشد هستند آسیب بیشتری نیز می‌بینند.
علاوه بر آن ریه‌های در حال رشد کودکان غلظت بیشتری از سموم ناشی از دود سیگار را دریافت می‌کنند، زیرا سرعت تنفس کودکان سریع‌تر از تنفس بزرگسالان است. بزرگسالان تقریباً 14 تا 18 بار در دقیقه نفس می‌کشند، در حالی که کودکان و نوزادان می‌توانند تا 60 بار در دقیقه نفس بکشند. در ادامه به برخی از رایج‌ترین مشکلاتی که بر اثر دود دخانیات در کودکان ایجاد می‌شوند خواهیم پرداخت.
- سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
احتمال خطر مرگ ناگهانی در نوزادانی که در معرض دود دخانیات قرار می‌گیرند بیشتر از سایر نوزادان است. سندروم مرگ ناگهانی نوزاد وضعیتی است که در آن یک نوزاد کوچکتر از 12 ماه به طور ناگهانی و غیرمنتظره دچار مرگ می‌شود. بخاطر داشته باشید که استعمال سیگار توسط مادر در دوران بارداری خطر SIDS را افزایش می‌دهد.
- بیماری گوش میانی
یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است گریبا‌ن‌گیر کودکانی که در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند شود، خطر ابتلا به بیماری گوش میانی است. دود سیگار، شیپور یا لوله استاش گوش را که مسیر اتصال گلو و گوش میانی میباشد را تحریک و منجر به ایجاد التهاب می‌شود. این التهاب، شایع ترین علت کم‌شنوایی در کودکان خردسال است.
- آسم
استعمال دخانیات و دود ناشی از آن برای کودکان مبتلا به آسم مشکلات زیادی ایجاد کرده و مشکلات تنفسی را صد برابر شدید‌تر می‌سازد.
خطرات دود دست سوم
علاوه بر دود دست دوم، دود دست سومی نیز وجود دارد. به طور کلی دود دست سوم را می‌توان به سه بخش مختلف تقسیم کرد:
- گازها و ذرات ریزی که ساعت‌ها در هوای اتاق‌ها یا سایر فضاهای بسته معلق می‌مانند.
- ذرات جامد ریز که ته‌نشین و به سطوح یک محیط بسته می‌چسبند.
- سموم روی سطوح و هوا که با سایر آلاینده‌های رایج داخلی ترکیب و ترکیبات شیمیایی جدید یا اشکال خطرناک‌تری از مواد شیمیایی را ایجاد می‌کنند.
کودکانی که به طور منظم در مکان‌های مصرف سیگار و در معرض دود آن حضور دارند، با باقیمانده گازهای موجود در دود سیگار همراه است.
دود سیگار برای هیچ فردی سالم نیست، اما برای کودکان کوچکی که روی دست‌ها و زانوهای خود می‌خزند و اسباب‌بازی‌ها را با انگشتان خود لمس می‌کنند و سپس وارد دهان می‌کنند، اهمیت ویژه‌ای دارد.
خطر ناشی از دود دست سوم را به حداقل برسانید!
تنها راه برای محافظت کامل از کودکان در برابر دود سیگار این است که آن را ترک کنید و کودک خود را از افراد سیگاری و مکان‌هایی که افراد به طور مرتب در آن سیگار می‌کشند دور نگه دارید. اگر سیگار می‌کشید و آماده ترک نیستید، تمام تلاش خود را بکنید تا حداقل فرزندانتان در مجاورت دود دست دوم و سوم قرار نگیرند.
داخل محیط خانه خود سیگار نکشید و اجازه ندهید شخص دیگری نیز داخل خانه سیگار بکشد. صرف باز کردن پنجره یا استفاده از فیلتر هوا برای محافظت از افراد در برابر دود دست دوم و سوم در یک فضای بسته کافی نیست.
در ماشین خود سیگار نکشید حتی اگر فرزندتان در کنار شما نیست. به یاد داشته باشید که سموم سیگار روی سطوح می نشینند و در نهایت کودکتان در معرض آلودگی قرار می‌گیرد.
از حضور در هرگونه فضای سرپوشیده مانند رستوران، کافه و یا خانه اقوام و آشنایان که در آن سیگار مصرف می‌شود، پرهیز کنید تا فرزندان شما در معرض آن قرار نگیرند.
سخن پایانی
با وجود 70 نوع ماده شیمیایی سرطان زا و 250 ماده سمی، واضح است که هوا و محیط اشباعی با دود دست دوم و سوم برای هر فردی، به ویژه کودکان، خطرناک و ناامن است. این وظیفه بزرگسالان است که هوای سالم را برای تنفس کودکان فراهم کنند. اگر سیگار می‌کشید، مطمئن شوید که تمام تلاش خود را برای محافظت از دیگران در برابر دود دست دوم سیگارتان انجام خواهید داد. تصمیم خود برای ترک خود را به تدریج عملی کنید و به یاد داشته باشید که هیچ موقع برای ترک دیر نیست.
