سوخت و ساز بدن یا همان متابولیسم فرآیندی است که باعث تولید انرژی در بدن می‌شود. در واقع فرایند سوخت و ساز مربوط به چگونگی تجزیه غذایی که می‌خوریم و تبدیل آن به انرژی توسط بدن است. متابولیسم همچنین از مواد مغذی موجود در غذاها برای گردش خون و رشد و ترمیم سلول‌ها استفاده می‌کند. در هر فرایند متابولیسمی، واحدی به نام نرخ متابولیکی، توصیف‌کننده میزان سرعت انجام این فرایند می‌باشد.
هر چه سوخت و ساز بدن فردی بالاتر باشد، فرد کمتر دچار اضافه وزن می‌شود. با وجود اینکه در اکثر موارد عوامل ژنتیکی متابولیسم بالا یا پایین یک فرد را تعیین می‌کنند، اما نوع سبک زندگی و عاداتی مانند استعمال دخانیات نیز می‌توانند بر سرعت سوخت و ساز بدن فرد تأثیر بگذارند.
سیگار چگونه بر سوخت و ساز بدن اثر می‌گذارد؟
استعمال سیگار باعث سریعتر شدن ضربان قلب و در نتیجه افزایش سرعت سوخت و ساز در فرد می‌شود. سیگار کشیدن دائمی ضربان قلب را هم در کوتاه مدت (تا 20 ضربه در دقیقه) و هم در طول روز افزایش می‌دهد (متوسط افزایش 7 ضربه در دقیقه است). از آنجایی که افزایش غیر طبیعی سرعت سوخت و ساز بدن، فشار بیشتری را بر قلب وارد می‌کند، سیگار نقش پررنگی در ایجاد بیماری‌های قلبی که یکی از شایع ترین علل مرگ در جهان است دارد.
افزایش سوخت و ساز بدن پس از ترک سیگار
همانطور که اشاره شد پس از ترک سیگار، سوخت و ساز بدن نیز کمتر می‌شود که ممکن است فرد دچار مقداری اضافه وزن شود. با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی می‌توان متابولیسم بدن را افزایش و از اضافه وزن جلوگیری کرد. راه‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانید با انجام آن‌ها، متابولیسم یا سوخت و ساز بدن خود را به صورت طبیعی افزایش دهید و اضافه وزن پس از ترک سیگار را مدیریت و مهار کنید.
مهم‌ترین نکاتی که باید برای ترک سیگار بدانیم
رژیم غذایی سالم و آگاهانه
برخی از افراد پس از ترک سیگار به پرخوری به عنوان راهی برای مدیریت استرس روی می‌آورند. با این حال این نکته را در نظر داشته باشید که خوردن زیاد از روی استرس، می‌تواند باعث کاهش سرعت متابولیک بدن و در نتیجه افزایش وزن شود.
مطالعات مختلف نشان می‌دهند که غذا خوردن آگاهانه می‌تواند به افرادی که برای از بین بردن استرس به غذا روی می‌آورند کمک کند تا سوخت و ساز بدن خود را افزایش دهند. اما غذا خوردن آگاهانه به چه معناست؟ این کار به معنای شناخت درست نشانه‌های بدن شما است. مثلا اینکه بدانید چه زمانی واقعا گرسنه هستید و چه زمانی سیر و یا اینکه بیش از حد مورد نیازتان غذا نخورید مطمئنا دچار اضافه وزن نخواهید شد.
هیدراتاسیون یا آبرسانی به بدن برای افزایش سوخت و ساز
بدن شما می‌تواند به راحتی تشنگی را با گرسنگی اشتباه بگیرد. بنابراین حتما روزانه به مقدار کافی آب بنوشید. هیدراته ماندن به شما کمک می‌کند تا کالری مورد نیاز خود را مصرف کنید و زمانی که واقعا تشنه هستید غذا نخورید. نوشیدن آب کافی در طول روز همچنین باعث افزایش عملکرد متابولیک و نهایتا کاهش وزن شما شود.
انجام فعالیت‌های ورزشی
وقتی که سیگار را ترک می کنید، ورزش کردن برای شما بسیار مفید خواهد بود. با انجام فعالیت ورزشی می‌توانید کالری بسوزانید و با افزایش متابولیسم بدنتان به کاهش وزن خود کمک کنید. ورزش همچنین سلول‌های چربی را می‌شکند و آن‌ها را وارد جریان خون شما می‌کند که باعث می‌شود کمتر احساس گرسنگی کنید.
نیکوتین موجود در سیگار باعث ترشح هورمون دوپامین که یک انتقال‌دهنده عصبی مسئول احساس شادی و رضایت در بدن است، می‌شود. ورزش هم همین ماده شیمیایی را در مغز آزاد می‌کند، اما به روشی سالم که به شما امکان می‌دهد از اثرات خوشایند دوپامین بدون اینکه سلامتی خود را به خطر بندازید لذت ببرید.
افزایش سطح فعالیت روزانه شما مزایای مهم دیگری نیز دارد که عبارتند از:
- کمک به کنترل سطح کلسترول و جلوگیری از بیماری‌های قلبی
- کمک به کنترل اثرات دیابت
- کاهش خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها
- کاهش سرعت پوکی استخوان مرتبط با افزایش سن
- بهبود روحیه و افزایش اعتماد به نفس
برای افزایش سوخت و ساز بدن خود چه نوع ورزشی باید انجام دهید؟
باید بگوییم هر ورزشی که به آن علاقه دارید و از آن لذت می‌برید را می‌توانید انجام دهید.
برخی از ورزش‌های پرطرفداری که باعث می‌شوند تا سوخت و ساز بدن شما افزایش پیدا کند عبارتند از:
- دوچرخه‌سواری
دوچرخه‌سواری ورزشی فوق‌العاده است که تمامی قسمت‌های بدن را درگیر می‌کند و در عین حال می‌توانید از محیط بیرون هم لذت ببرید.
- رقصیدن
چه در اتاق نشیمن با یک قطعه موسیقی مورد علاقه‌تان و چه در باشگاه همراه با دوستانتان می‌توانید بدون هیچ هزینه‌ای برقصید و لذت ببرید.
- شنا
شنا روشی بی‌نظیر برای فعالیت بدنی و ایجاد احساس شادابی است.
- پیاده روی
تنها چیزی که برای پیاده‌روی احتیج دارید، یک جفت کفش مناسب است. در روزهایی که هوا دلپذیر و مطبوع است در محله پیاده روی کنید و روزهایی که هوا خوب نیست می توانید اطراف یک مرکز خرید، یک مسیر سرپوشیده یا حتی روی تردمیل پیاده‌روی کنید.
- یوگا
یوگا قدرت و انعطاف‌پذیری تان را بهبود خواهد بخشید. با انجام روش‌های رهایی از استرس روزمره می‌توانید تا حد بسیاری خلق و خوی خود را بهبود ببخشید.
به یاد داشته باشید، هر نوع فعالیت بدنی مهم و موثر است. شاید مدتی را صرف باغبانی یا انجام کارهای حیاط منزل‌تان کنید، این کارها هم جزو فعالیت‌های بدنی محسوب می‌شوند.
در ابتدا بر روی ترک سیگار تمرکز کنید
اگر به تازگی سیگار را ترک کرده‌اید، ممکن است در حال حاضر با اثرات سلامت روانی ناشی از ترک که اغلب شامل غم و اندوه، استرس و بی‌قراری است دست و پنجه نرم کنید.
علاوه بر این، برخی از افراد هنگام افزایش وزن یا زمانی که به طور کلی سعی در کاهش وزن دارند، علائم اضطراب و افسردگی را نیز تجربه می‌کنند. بسیاری از مردم نگرانند که نتوانند سیگار را ترک کنند و همزمان با عوارض و اضطراب حاصل از افزایش وزن مقابله می‌کنند.
با توجه به وزن بدن و سایر عوامل سلامتی، پزشک ممکن است توصیه کند که ابتدا روی ترک سیگار تمرکز کنید و در صورت نیاز بعداً به افزایش وزن خود رسیدگی کنید. یا ممکن است تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی پیشنهاد کند که می‌تواند به شما در ترک سیگار کمک کند و در عین حال روند افزایش وزن‌تان را به حداقل برساند. با یادگیری مکانیسم‌های مقابله‌ای جدید و ایجاد عادات سالم، می‌توانید در مسیر ترک سیگار و به طور همزمان با مدیریت افزایش وزن، اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید.
کلام آخر
چالش‌های بسیاری در رابطه با ترک سیگار وجود دارند، اما این بدان معنا نیست که شما نمی‌توانید از پس این کار برآیید. در حالی که وضعیت سوخت و ساز شما احتمالاً با ترک سیگار دستخوش تغییراتی می‌شوند، اما راه‌های سالم زیادی برای افزایش سرعت متابولیسم شما وجود دارند که می‌توانند به طور همزمان به شما در مقابله با اشتیاق و ولع‌تان برای سیگار کشیدن کمک کنند.
به چیزهایی مانند تغذیه سالم، ورزش و کاهش استرس به عنوان ابزارهای مهم در مسیر ترک سیگار خود فکر کنید. از آن‌ها برای تقویت متابولیسم، بهبود خلق و خو و در نهایت انگیزه برای یک سبک زندگی سالم استفاده کنید. در این صورت قطعا به نتیجه دلخواه خود خواهید رسید.
