عوارض سیگار در زنان تنها به آسیب به ریه‌ها، قلب، پوست، دندان و … محدود نمی‌شود. سیگار و نیکوتین موجود در آن می‌تواند باعث انسداد هورمون استروژن در مغز زنان شود و آن‌ها را در مسیر ترک سیگار دچار مشکل سازد! این روزها، تاثیرات سیگار بر مغز بر کسی پوشیده نیست. تحقیقات جدید نشان می‌دهند که نیکوتین تولید استروژن در مغز زنان را مسدود می‌کند. به همین دلیل است که ترک سیگار برای آن‌ها کمی دشوارتر از مردان است. البته برای درک کامل این مکانیسم‌های اساسی، تحقیقات بیشتر و جامع‌تری نیاز است. اگرچه یافتههای فعلی حاکی از آنست که نیکوتین بر جنبه‌های دیگر وضعیت بیولوژیکی زنان نیز تأثیر می‌گذارد.
بیشتر بخوانید: قطران یا تار سیگار چیست؟
اثرات و عوارض سیگار بر استروژن زنان
همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم، مدت‌هاست که تفکیک‌های جنسیتی، در زمینه استعمال سیگار در مطالعات تحقیقاتی مورد بررسی است. برخی شواهد نشان می‌دهند که عموما زنان در مقایسه با مردان، راه سخت‌تری را برای ترک سیگار در پیش دارند. چرایی این امر به تاثیر سیگار بر هورمون استروژن زنان بازمی‌گردد. در واقع، یافته‌ها نشان می‌دهند که نیکوتین موجود در سیگار باعث جلوگیری از تولید هورمون استروژن می‌شود و حتی یک نخ سیگار هم برای ایجاد این انسداد و اختلال کافی است!
تحقیقات این زمینه که تفاوت‌های رفتاری در زنان سیگاری و همچنین احتمال پایین‌تر در ترک سیگار در آنان را توضیح می‌دهد. این تفاوت‌ها در تالاموس، بخشی از سیستم لیمبیک مغز که در واکنش‌های رفتاری و احساسی نقش موثر دارد، مشاهده می‌شود. اریکا کوماسکو، محقق ارشد، دکترا و استادیار بخش سلامت زنان و کودکان در دانشگاه اوپسالا در سوئد، معتقد است: «استروژن، از طریق گیرنده‌های گسترده‌اش در نواحی مغز که مرتبط با مدار اعتیاد هستند، بر روی انتقال عصبی تأثیر می‌گذارد.» وی همچنین افزود: «مطالعه ما نشان می‌دهد که نیکوتین به آنزیمی که مسئول ایجاد و تولید هورمون استروژن در تالاموس است متصل می‌شود. کوماسکو همچنین اضافه کرد که تیم تحقیقاتی او از میزان قدرت نیکوتین در مناطقی از مغز که توسط مواد اعتیادآور هدف قرار می‌گیرند شگفت زده شده‌اند. وی افزود که آن‌ها هنوز از نتایج رفتاری یا شناختی نهایی این ماده اطمینان کامل ندارند نیستند.
بررسی سنتز یا تولید استروژن در زنان سیگاری
در این مطالعه گروهی متشکل از 10 داوطلب زن سالم مورد بررسی قرار گرفتند که در ابتدا مقداری نیکوتین از طریق بینی دریافت کردند. در ادامه یک ردیاب رادیواکتیو متصل به مولکولی به آن‌ها تزریق شد که به آنزیم آروماتاز متصل می‌شد (که به آن “استروژن سنتاز” نیز می‌گویند) آنزیمی که مسئول تولید استروژن است. اسکن مغزی MRI و PET به محققان این امکان را می‌دهد که مقدار آروماتاز و محل استقرار آن را در مغز ببینند. محققان دریافتند که یک دوز واحد نیکوتین، میزان تولید آروماتاز را در مغز کاهش می‌دهد.
این مطالعه در واقع توجه بیشتری را به آنچه محققان از قبل می‌دانستند جلب کرد. زنان در هنگام تلاش برای ترک سیگار مقاومت بیشتری نسبت به درمان جایگزینی نیکوتین (NRT) نشان می‌دهند. این به این معناست که زنان تمایل بیشتری به بازگشت در مصرف سیگار و نیکوتین دارند، البته مبنای بیولوژیکی این تفاوت‌ها هنوز به طور کامل شناخته نشده است. کوماسکو گفت این اولین بار است که اثر بازدارنده بر تولید آروماتاز در انسان نشان داده می‌شود که البته این اثر هنوز بر روی مردان مطالعه نشده است. او توضیح داد:”مطالعه ما مقاومت در برابر ترک سیگار یا درمان اعتیاد به نیکوتین را ارزیابی نمی‌کند، بلکه بیشتر مکانیسم دیگری را نشان می‌دهد که نیکوتین از طریق آن بر روی مغز تأثیر می‌گذارد.”
اثرات و عوارض نیکوتین موجود در سیگار بر بدن زنان
بر اساس نظر کوماسکو، این مطالعه همچنین محققان را به این باور می‌رساند که اثر نیکوتین بر هورمون استروژن و میزان تولید آن می‌تواند بر سایر حوزه‌های زیست‌شناسی زنان نیز تأثیر بگذارد. نیکوتین دارای اثرات محیطی بر روی سیستم تولید مثل نیز می‌باشد، برای مثال زنان سیگاری خیلی زودتر از زنان غیرسیگاری وارد دوران یائسگی می‌شوند. زنان سیگاری همچنین در معرض خطر بیشتری در ابتلا به بیماری‌های اولیه مرتبط با سیگار، مثل سرطان ریه و حملات قلبی هستند.
بیشتر بخوانید: عوارض سیگار کشیدن بر زنان باردار
ترک سیگار: بهترین راه حل برای بازیابی و حفظ سلامت
دکتر دن برینک، دکترا روانپزشکی و اعتیاد در مرکز پزشکی آکادمیک دانشگاه آمستردام، معتقد است که یافتههای مطالعات و تحقیقات جدید بسیار مهم هستند. آنچه ما اکنون می‌دانیم این است که به نظر می‌رسد نیکوتین تأثیر بسیار قوی و موثری بر روی میزان تولید استروژن در زنان سالم دارد.
دکتر مونتی گوش (Ghosh)، متخصص اعتیاد و استادیار بالینی در بیمارستان دانشگاه آلبرتا در کانادا می‌گوید: «این مطالعه می‌تواند ارتباط بین نیکوتین و خستگی، انرژی و همچنین سلامت کلی را نشان دهد. در واقع، تأثیر نیکوتین بر تولید استروژن می‌تواند باعث عوارض جانبی و و بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان و افزایش بیماری قلبی شود. البته هر دو با کاهش استروژن و مصرف سیگار مرتبط هستند، اما این مطالعه قطعا این رابطه را واضح‌تر نشان می‌دهد.»
وی همچنین افزود: «با توجه به این که حجم نمونه مورد بررسی ما کم و کوچک است و باید نمونه های بیشتری بررسی شود، این مطالعه ممکن است نیاز به ارزیابی یا غربالگری کمبود استروژن در زنان و همچنین درمان احتمالی آن را نشان دهد. من فکر می‌کنم اگر تحقیقات بیشتر بتواند این یافته‌ها را ثابت کند، باید کمبود استروژن را بیشتر غربال کنیم و به طور بالقوه از جایگزینی استروژن استفاده کنیم. اگرچه این کار ممکن است با ایجاد افزایش DVT (ترومبوز ورید عمقی) در هنگام ترکیب با سیگار، عواقب بیشتری نیز داشته باشد.
کلام آخر
زنان و مادران به عنوان هسته مرکزی هر خانواده باید به سلامت خود اهمیت مضاعف دهند. بنابراین اگر سیگار می‌کشید، بهتر است برای سلامتی خودتان هم که شده آن را کنار بگذارید تا به فواید ترک سیگار دست یابید. درست است که ترک سیگار ممکن است بر اثر تفاوت‌های بیولوژیکی کمی دشوارتر باشد اما به معنای عدم موفقیت شما در این زمینه نخواهد بود. با افزایش آگاهی و تلاش برای هدف خود می‌توانید به سادگی به آن دست یابید و کیفیت زندگی خود و اطرافیانتان را بهبود بخشید.
